ZER IKUSI (Interesgune naturalak)

Oso gutxi ezagutzen den mendia Uzturretik gertu (730 m) eta, hala ere, alpinismo tradizio handia du. Gailurra 1950. urteko mendi katalogoaren parte zen, pos. Gipuzkoako zerrendako 74, eta ehun mendi lehiaketako (1953, C.D. Amaikak-bat) finalisten festak egin dira bertan.

1959an Loatzoko gurutzea jarri zuten Irurako Sukalde elkarteko hainbat zalek: Valeriano Urrestarazu, Rafael Otaño, Tomas Zaizar eta Toribio Yaben. Hiru urte geroago Loatzo txabola inauguratzen dute, gailur berean, gurutzetik metro gutxira dagoen aterpe txikia. 1977an lehen birmoldaketa bat egiten du aterpea, eta gaur egun beste antolamendu batzuengatik kontserbazio egoera ezin hobean aurkitzen dugu. Gailurrean beste plaka-omenaldi batzuk aurkituko ditugu.

Oria[1] Gipuzkoako ibai garrantzitsuena da, bai luzeragatik, bai emariagatik. Nafarroa Garaiko ipar-mendebaldeko haran batzuek ere Oriara isurtzen dituzte urak (Leitzaran eta Araxes ibaiadarren goi ibilguak). Lizarrate inguruan sortzen den tokitik Orion itsasoratzen den guneraino, 82,65 kilometro luze da,[2] eta haren ibaiadar nagusiak Agauntza, Amezketa, Araxes, Zelai, Urtsuaran, Asteasu eta Leitzaran dira. Gipuzkoako arro handieneko ibaia dugu, halaber; 54 udalerri hartzen ditu barne —Zarautz eta Getaria ere kontuan hartuz—, guztira 158.000 biztanle ingururekin (2008).

Araba eta Gipuzkoako Partzuergo Nagusiaren lurretan sortzen da, Zegamako mugan, Lizarratetik hurbil. Gero, Segura, Olaberria, Beasain, Ordizia, Itsasondo, Legorreta, Ikaztegieta, Alegia, Tolosa, Anoeta, Irura, Villabona, Zizurkil, Aduna, Andoain, Lasarte-Oria eta Usurbil zeharkaturik, Orioren eta Aiaren artean itsasoratzen da.